Abstract: Hoofd-halskanker vormt een aanzienlijke uitdaging met bijna 900.000 nieuwe diagnoses per jaar, waarbij de jaarlijkse incidentie blijft stijgen. Vaak wordt de diagnose pas in een laat stadium gesteld, wat complexe behandelingen noodzakelijk maakt. Terugval van patiënten is helaas een veelvoorkomend probleem. De gemiddelde overlevingsduur is beperkt tot enkele maanden. Daarom is er een dringende behoefte om nieuwe, veelbelovende behandelingen te ontwikkelen voor patiënten met hoofd-halskanker. Voor het bereiken van deze vooruitgang spelen innovatieve studiemodellen een cruciale rol. Het ontwikkelen van deze nieuwe behandelingen start met laboratoriumonderzoek, waarbij traditionele tweedimensionale celculturen hun beperkingen hebben. Daarom verschuiven onderzoekers hun aandacht meer en meer naar geavanceerdere driedimensionale modellen, met hoofd-halskankerorganoïden als beloftevol nieuw model. Dit model behoudt immers zowel het genetische profiel als de morfologische kenmerken van de originele tumor van de hoofd-halskankerpatiënt. Hoofdhalskankerorganoïden bieden daarom de mogelijkheid om innovatieve behandelingen te testen en kunnen mogelijk zelfs de respons van een patiënt op bepaalde therapieën voorspellen. Hoewel tumororganoïden als ‘patiënt-in-het-lab’ veelbelovend zijn, zijn er uitdagingen te overwinnen, zoals de ontwikkelingstijd en de toepasbaarheid bij alle tumortypes, evenals het ontbreken van immuuncellen en andere micro-omgevingscomponenten. Er is daarom een grote behoefte aan gestandaardiseerde protocollen voor de ontwikkeling van organoïden en verkorting van de ontwikkelingstijd. Concluderend bieden driedimensionale hoofd-halskankerorganoïden een veelbelovend perspectief voor de toekomst van kankerbehandelingen. Ze hebben het potentieel om bij te dragen aan de ontwikkeling van gepersonaliseerde behandelingen en zo de overlevingskansen van kankerpatiënten te verbeteren. Het is echter belangrijk om hun voorspellend vermogen en toepassingsmogelijkheden verder te onderzoeken, voordat ze op grote schaal worden geïmplementeerd.

Abstract: Onze relatie met de natuur om ons heen is, op zijn zachtst gezegd, ingewikkeld. Mensen gingen niet plots een bedreiging vormen voor het leven op aarde nadat ze er eeuwenlang mee in harmonie hadden geleefd. Verschillende ideeën over de omgang met de natuurlijke omgeving – sommige duurzaam, andere ronduit desastreus – hebben altijd naast elkaar bestaan. We waren er ons al verrassend vroeg van bewust dat ons handelen een nefaste impact kon hebben op de natuur. Maar die bezwaren werden geregeld aan de kant geschoven. Deze inleiding tot de milieugeschiedenis helpt de lezer te begrijpen hoe onze hedendaagse problematische omgang met de natuur en ons milieu tot stand is gekomen. Het is een introductie tot het recente onderzoek naar de relatie tussen mens en natuur doorheen de eeuwen, in de Lage Landen en ver daarbuiten.